نشریه اکونومیست در گزارشی به انگیزه‌های مدیران اجرایی شرکت‌ها برای بازگرداندن کارکنان به دفتر کار و شکاف میان نظر آنان و کارکنانشان و مزایا و معایب کار در محیط دفتر و خانه در دنیای درگیر با کرونا پرداخته است.

دفتر کار قرار است جایی باشد که مردم را گرد هم بیاورد، اما به‌جای آن به منبع تفرقه تبدیل شده است. برای برخی بازگشت به محل کار در دوران پساکرونا فرصتی برای دوباره معلوم کردن حدومرز بین خانه و کار و همچنین دیدار دوباره با همکاران است. اما برای بعضی دیگر، نمودار چیزی جز رفت‌وآمد بیهوده و بالا رفتن احتمال خطرات مربوط به سلامت نیست. عواملی که ترجیحات افراد را شکل می‌دهند بسیارند. اما یکی از آنها به وضوح «ارشد بودن و برتری داشتن» است.

«اسلک»، یک نرم‌افزار پیام‌رسان، دائما نظرسنجی‌هایی درباره آینده کار در جهان انجام می‌دهد. آخرین نظرسنجی «اسلک» نشان می‌دهد که مدیران اجرایی شرکت‌ها بسیار بیشتر از سایر کارکنان به حضور در محل کار علاقه دارند. ۷۵ درصد آنانی که در رده‌های بالاتر قرار دارند و دورکاری می‌کنند، دلشان می‌خواهد سه روز در هفته یا بیشتر در دفتر باشند، اما تنها ۳۴ درصد کارکنانی که سمت اجرایی ندارند، خواهان حضور این چنینی در دفتر کارند.

این اختلاف‌نظر در بسیاری از شرکت‌ها نمودار شده است. در اوایل سال ۲۰۲۱ کارکنان شرکت اپل در نامه‌ای سرگشاده به تیم کوک، مدیرعامل اجرایی این شرکت، با این تصور که کارکنان تشنه بازگشت بر سر میز کارشان در دفترند، مخالفت کردند. در نامه آمده بود که انگار انفصالی میان تفکر مدیران اجرایی شرکت اپل درباره دورکاری و انتخاب مکان کاری منعطف، با تجربیات زیستی کارکنان اپل وجود دارد.

سوال این است که چرا «کله‌گنده‌ها» انقدر به دفتر کار علاقه دارند؟ سه دلیل به ذهن می‌رسد: بدگمانانه، مهربانانه و ناخودآگاهانه.

بدگمانانه

دلیل بدگمانانه این است که مدیران اجرایی جایگاهی که محیط کار به آنان می‌بخشد را دوست دارند. آنان در طبقات بالاتر و اتاق‌های بهتر با فرش‌های نفیس می‌نشینند، دسترسی به آنها اجازه می‌خواهد. راه رفتنشان در دفتر کار، خودبه‌خود تشریفات است. وقتی در جلسات کاری حضور پیدا می‌کنند هم بهترین صندلی مال آنهاست. اما روی پلتفرم «زوم» برای جلسات آنلاین شان و جایگاه نمود کمتری دارد. «زوم» به کسی القاب پرطمطراق نمی‌دهد. بزرگترین امتیاز مدیران اجرایی روی «زوم» نبستن صداست؛ که آن هم آنقدری شبیه نمایش قدرت هنگام استفاده از اتاق غذاخوری مدیریت نیست.

مهربانانه

دلیل مهربانانه این است که مدیران اجرایی فکر می‌کنند تعاملات حضوری و شخصی برای محل کاری که هدایتش را در دست دارند، بهتر است. رییس اجرایی بانک «جی‌پی مورگان» در اوایل سال ۲۰۲۱ گفت که کار از خانه به درد افرادی که می‌خواهند خود را به آب و آتش بزنند نمی‌خورد، به کار فرهنگ نمی‌آید و برای ایده‌سازی هم خوب نیست.

کن گریفین، رییس اجرایی شرکت خدمات مالی «سیتادل»، هم به افراد جوان درباره کار کردن از خانه هشدار داده و گفته بود که دستیابی به تجارب مدیریتی و روابط بین‌فردی که لازمه پیشبرد حرفه‌شان است، با دورکاری بسیار سخت است.

تمامی این نگرانی‌ها البته بی‌پایه‌واساس نیست. با دورکاری، احتمال بیشتری وجود دارد که افراد با همکارانی که از پیش می‌شناسند، بیشتر گرم بگیرند، احتمال جذب و درک فرهنگ شرکت بیشتر سه‌بعدی می‌شود و شکل گرفتن روابط عمیق میان افراد هم با اینترنت افتان‌وخیزان دشوارتر است.

نتایج یک پژوهش در سال ۲۰۱۰ نشان داد که نزدیک بودن فاصله فیزیکی بین پژوهشگران، یک عامل پیش‌بینی‌کننده خوب برای تاثیر مقالات علمی است. به این شکل که هر چه فاصله فیزیکی میان نگارندگان مقاله بیشتر می‌شد، احتمال اینکه نقل‌قولی از آنان در مطلب بیاید کمتر می‌شد. حتی مبلغان کار از خانه هم هر از چند گاه وقتی برای دورهمی‌های حضوری پیدا می‌کنند. به‌گفته برایان الیوت، که هدایت تحقیقات «اسلک» درباره آینده کار را بر عهده دارد، اولویت با دورکاری، به‌این معنا نیست که دیدار حضوری وجود نداشته باشد.

اما مزایای حضور در دفتر کار هم می‌تواند اغراق‌شده باشد. «منحنی آلن»، اصطلاحی در نظریه ارتباطات که در دهه ۷۰ میلادی شکل گرفت، نشان می‌دهد که چگونه بسامد برقراری ارتباط میان کارکنان در محل کار، با بافاصله نشستن آنان از یکدیگر، کاهش می‌یابد.

«منحنی آلن» بر ارتباطات امروزه نیز همچنان صدق می‌کند. هر محل کاری گوشه‌وکناری دارد که افراد هرگز آن را نمی‌بینند. طبقات وسط از آن جمله‌اند. از سوی دیگر، بر مشکلات کار از خانه می‌توان با کمی فکر فائق آمد. نتیجه پژوهش سه محقق دانشکده کسب‌وکار هاروارد نشان می‌دهد که کارآموزانی که در دوران قرنطینه توانستند وقت گپ‌و‌گفت مجازی با مدیرانشان پیدا کنند، شانس بسیار بالاتری برای گرفتن پیشنهاد کار دائم داشتند تا آنانی که چنین فرصتی نیافتند.

حالا که دفاتر کار معایبی دارند و کار از خانه را هم می‌توان ارتقا بخشید، چرا مدیران اجرایی همچنان در ترجیحشان بر حضور افراد بر سر کار مصمم‌اند؟ نوبت آن است که به دلیل ناخودآگاهانه نگاهی بیندازیم.

ناخودآگاهانه

به‌گفته یک استاد کسب‌وکار در فرانسه، افرادی که جوانان را تشویق به برگشت به سر کار حضوری می‌کنند، آنانی‌اند که خود در محیط کار پیشرفت کرده‌اند. مدیران اجرایی که موفقیت را در فضای دفتر یافته‌اند، کمتر از هر کسی درباره کارآمدی حضور در دفتر شک‌وشبهه‌ دارند.

این خود یک مشکل است، به‌ویژه که اغلب مدیران اجرایی می‌گویند که سیاست‌های بازگشت به کار تنظیم کرده‌اند؛ آن هم در حالی که نظر کارکنان در آنها کمتر دخیل بوده است.

با سوسو زدن دورنمایی برای کار مختلط از خانه و دفتر هر دو، مدیران نیاز دارند هر دو محیط خانه و کار را ارتقا ببخشند و نه اینکه فکر کنند لزوما یکی بر دیگری برتری آشکار دارد.