از روز تعطیلی لیگ برتر فوتبال ایران در هفته یازدهم، تا دربی ۹۹ استقلال و پرسپولیس که بیش از ۵۰ روز بود، ورزشگاه آزادی با سکوهای ناایمن و بعضا فروریخته، ناگهان ایمن شد!

یکی از زیرمجموعه‌های وزارت راه و شهرسازی رسما اعلام کرده سکوهای ورزشگاه آزادی امکان فروریختن ناگهانی دارند؛ بلایی که ناگهان سر متروپل، ورزشگاه متقی ساری و پلاسکو آمد.

علی دایی در یکی از اعتراضات مکتوبش به جمهوری اسلامی در همین اعتراضات اخیر، نوشته: «در کدامین ورزشگاهی که شما ساخته‌اید، من به اینجا رسیده و دیده شده‌ام.» اشاره مستقیم علی دایی به ناتوانی جمهوری اسلامی است که در ساخت یک ورزشگاه بزرگ که خاطرات عمومی مردم ایران را میزبانی کرده باشد، ناتوان بوده. ورزشگاه آزادی (آریامهر)، بزرگترین و معروفترین استادیوم ورزشی ایران در دنیا، نیم قرن پیش با طراحی عبدالعزیز فرمانفرمائیان، طراحی کرد و ساخت و نوستالژی‌های ملی زیادی به خود دیده. اما اکنون گرفتار فرسودگی و بازسازی‌های نصفه و نیمه شده است.

ورزشگاهی که غیر از مشکلات شبکه برق، نور و جمع آوری آب‌های سطحی، فرسودگی‌های اساسی در سازه دارد. آخرین بازسازی پر سر و صدای ورزشگاه آزادی، در آبان ۱۳۹۷ بود؛ به بهانه صعود پرسپولیس به فینال لیگ قهرمانان آسیا، کنفدراسیون فوتبال آسیا فدراسیون فوتبال را برای بازسازی این سرمایه ملی تحت فشار گذاشت و تهدید کرد که اگر اقدامات فهرست شده انجام نشود، پرسپولیس مجبور به بازی در کشور دیگری می شود.

در آن بازسازی محدود که ناگهان تعدادی سرویس بهداشتی هم کشف شد، اما هیچ توجهی به مقاوم‌سازی سکوهای تماشاگران نشده بود و بیشتر بزک کردن ورزشگاه برای خوش‌آمد AFC انجام شد. البته از سال ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ وزارت ورزش فقط سه زون از ۷۲ زون ورزشگاه را مقاوم سازی کرد. در فاز بعدی قرار بوده ۱۵ زون دیگر از ورزشگاه مقاوم سازی شود.

در همان زمان فرهاد نیکوخصال، مدیر وقت ورزشگاه آزادی اعلام کرد که بیشترین فعالیت بازسازی در بخش وی‌آی‌پی، اصلاحاتی در معابر، جایگزینی صندلی‌های قدیمی، اصلاح اتاق داوران، دبیرخانه کنفدراسیون آسیا، اتاق ناظرین، اتاق بررسی دوپینگ، کنفرانس خبری و محوطه میکسدزون و اصلاح پشت دروازه‌ها بوده‌‌است.

همین حالا بازسازی کنید، ۲۵ سال هم دیر شده!

یکی از بازسازی‌های پرهزینه و طولانی ورزشگاه آزادی، در سال‌های ۸۱-۸۲ انجام شد؛ صندلی به طبقه اول اضافه شد و چمن و زیرسازی آن تغییر کرد. اکنون و پس از ۲۰ سال، مدتی است که خبرها و تصاویر مختلفی از نشست سکوهای تماشاگران و وضعیت بحرانی در طبقه دوم جایگاه تماشاگران حکایت دارد؛ حمزه شکیب، رییس سازمان نظام مهندسی چندی پیش دراین‌باره به خبرآنلاین گفته: «ایراد اصلی مربوط به طبقه دوم ورزشگاه است؛ترک‌ها طره‌های طبقه دوم آشکار است و شرایط بحرانی دارد. از نظر من ایراد اصلی در این طبقه است که باید برایش فکر اساسی شود.»

پیش از شکیب البته احمد مددی، مدیر پیشین ورزشگاه آزادی در هشدارهای صریح‌تری، گفته بود: «ورزشگاه آزادی با پدیده «شکست سکوها» مواجه شده و با توجه به اینکه زیر این سکوها عمق وجود دارد و احتمال آسیب و حادثه است.»

او گفته باید ورزشگاه آزادی پس از نیم قرن، حتما بازسازی شود: «من تحقیقاتی انجام دادم و ورزشگاه بزرگ دنیا هر ۲۵ الی ۳۰ سال بازسازی شده است اما در ورزشگاه آزادی ۵۰ سال است که این اتفاق رخ نداده است. برخی هنوز باور ندارند و برخی آن را شیطنت می دانند اما مگر می شود به مردم دروغ گفت.»

مدیر پیشین ورزشگاه آزادی برای تصویرسازی از میزان خطرناک بودن استادیوم آزادی، آن را با متروپل آبادان که اوایل امسال ناگهان فروریخت، مقایسه کرده: «در یک سال اخیر بارها تعداد زیادی از سکوها در مناطق مختلف فرو ریخته‌اند و مجبور به ترمیم‌های مقطعی شدیم، مستندات آن هم موجود است. در آخرین بازی استقلال و نفت مسجدسلیمان در لیگ گذشته هم شاهد بودید که قسمتی از سکوها برگشت. نمی‌دانم چرا برخی دوست ندارند واقعیت‌ها به مردم گفته شود، آیا باید منتظر باشیم که یک متروپل دیگر رخ دهد؟ تأکید می‌کنم آخرین بررسی‌هایی که انجام شده است، نشان می‌دهد که نقاط خطرزا، برخی سکوهای آزادی را تهدید می‌کند و احتمال صدمات و آسیب‌های جدی به تماشاگران وجود دارد.»

سکوهایی که احتمالا روی سر هواداران آوار می‌شوند

مهدی تاج، رئیس فدراسیون فوتبال پس از جام جهانی، تاکید زیادی داشت که دربی ۹۹ را با تماشاگر برگزار کند، هرچند نهادهای امنیتی این اجازه را به سازمان لیگ ندادند، اما شاید اگر دربی برگزار می‌شد و حتی نیمی از ظرفیت استادیوم آزادی هم پر می‌شد، باید یک فاجعه را به چشم می‌دیدیم. استادیوم آزادی اکنون کمی بیشتر از ۷۸ هزار نفر ظرفیت دارد و برگزاری هر مسابقه پرتماشاگر در آن یکی از پرریسکترین اجتماعات عمومی است.

به گفته مدیر پیشین ورزشگاه آزادی، باید ۶۹ زون سکوهای ورزشگاه آزادی سبک‌سازی شوند: «اخیرا با پیگیری صورت گرفته مناقصه ۱۵ زون از ۶۹ زون برای سبک سازی اتفاق افتاده است، اما کافی نیست و باید همه ۶۹ زون سبک سازی شود تا ورزشگاه آزادی پویا و فعال باشد.»

حمزه شکیب، رییس سازمان نظام مهندسی هم دراین‌باره گفته: «مشکل همین مشکل ترک های زون هست که البته دوستان می گفتند بخش هایی را در این زمینه ترمیم کرده اند. البته با همین مشاهده میدانی چشمی هم می شد دید این ترمیم انجام گرفته چندان اصولی نبوده و وزن زیادی را به ستون ها تحمیل کرده است. هرچند دوستان اعتقاد داشتند که این ترمیم ها استاندارد است اما بر اساس تجربه ای که دارم فکر می کنم این ترمیم انجام گرفته باعث سنگین شدن زون ها شده است.»

نکته جالب اینجاست که با وجود همه این ایرادات، عاصم یوسفی مسئول شرکت توسعه و نگهداری اماکن ورزشی اعلام کرده بعد از ۵۰ سال برای استادیوم آزادی گواهی ایمنی گرفته است، ظاهرا همه ترمیم هم در مدت فقط دو ماه انجام شده است؛ تعطیلی لیگ به بهانه جام جهانی تا دربی ۹۹.

او گفته: «در ۱۵ ماه گذشته از یک شرکت که نماینده یک شرکت بین المللی که مجوز استاندارد دارد، دعوت کردیم و روی ورزشگاه کار کردند و یک گواهی به ما دادند. این گواهی همان گواهی‌ست که ای اف سی از ما درخواست کرده بود! تطبیق مواردی است که ای اف سی از ما ایراد گرفته است.»

اما وزارت راه و شهرسازی چنین چیزی را رد می‌کند؛ محمد مهدی حیدری رئیس مرکز تحقیقات راه و مسکن و شهرسازی گفته: «بر اساس بررسی های انجام گرفته تعدادی از سکوهای ورزشگاه نیاز به مقاوم سازی داشتند. ما حتی به آنها اعلام کردیم در سکوهایی که مشکل دارند و نیاز به ترمیم و مقاوم سازی دارند طرفداری ننشیند یا در صورت لزوم کمتر از نیمی از گنجایشش روی آن سکوهابنشینند. اما اینکه گفته اند مجوز ایمنی صادر شده حتی نمی دانیم که این مجوز را چه شرکتی برای شان صادر کرده و اقلا تحقیقات ما در این زمینه به پایان نرسیده است.»